علت چرخشی

 سلطان محمود از طلخک پرسید: 

فکر میکنی جنگ و نزاع چگونه بین مردم آغاز می شود؟

طلخک گفت: ای پدر سوخته!!!

سلطان گفت: توهین میکنی؟ سر از بدنت جدا خواهم کرد.

طلخک خندید و گفت:

جنگ اینگونه آغاز میشود....

 "کسی غلطی میکند و کسی به غلط، جواب میدهد" 

                                  

مثال:

زن (با حالت تند و بازخواست کننده) به مرد میگوید: چرا دیر آمدی؟ 

مرد: دنبال بدبختی ام بودم. باید آنقدر بدوم تا شکم شما را سیر کنم.

زن: ما را بهانه نکن، تو برای مردم جانت را می دهی ولی برای خانواده ات نه.

مرد: برای مردمی که به من احترام می گذارند حاضرم جانم را بدهم.

زن: همان بهتر که خانه نمی ایی. اعصابمان هم راحتتر است.

 روانشناسان به این نوع جدل می گویند: علت چرخشی؛ یعنی هر طرف که در مجادله یک جمله بگوید (هر چند که منطقی هم به نظر برسد) انرژی لازم را برای گفتن جمله بدتر توسط طرف مقابل فراهم میکند و هر لحظه اوضاع خراب تر می شود. در بیشتر موارد ترفندهای قطع مجادله کارساز تر است.